Voedselbossen, vitale ecosystemen door mensen ontworpen met het doel voedsel te produceren, zijn populair. Als paddenstoelen vliegen ze de grond uit. Stijn Heijs, bestuurslid van Stichting Voedselbosbouw Nederland, natuurliefhebber en ervaringsdeskundige heeft bij zijn huis in Overloon een voedselbos aangelegd. Vol passie vertelt hij Topic over deze uit de hand gelopen hobby.
“Een natuurliefhebber ben ik altijd geweest,” begint interim-manager Stijn Heijs (60) te vertellen. “Jaren ben ik voorzitter geweest van een natuurwerkgroep in Rucphen waar ik actief was met bosbeheer. Tijdens een bestuursvergadering kreeg ik een flyer in mijn hand geduwd over voedselbossen. Ik vond het direct erg interessant, de volgende morgen heb ik me direct ingeschreven voor een basiscursus, die ik vol interesse volgde. Altijd ben ik geïnteresseerd geweest in landbouw, met een voedselbos kun je natuur en landbouw combineren. Tijdens de cursus werden me de vele voordelen van een voedselbos geleerd. Maar ik was alert, waar zitten de adders onder het gras? Als iets te mooi is om waar te zijn dan is dat vaak ook. Maar hoe meer ik me erin verdiepte, hoe meer ik onder de indruk raakte van de mogelijkheden.” Stijn ontdekte maar twee nadelen. De eerst is dat je geduld op de proef wordt gesteld. “Na vijf jaar kun je pas gaan oogsten en na tien jaar is er pas serieuze productie, maar vanaf dan wordt deze elk jaar meer. Een tweede nadeel; je moet met de hand oogsten. Een voedselbos kent echter veel meer voordelen. De belangrijkste zijn dat ze zorgen voor een gezonden bodem, in de loop der jaren vragen ze steeds minder onderhoud en ze vergroten de biodiversiteit.”
Rondje door het bos voor de maaltijd
In 2016 kocht Stijn met zijn vrouw Hélène een huis in Overloon. Van de 1.3 hectare is er één ingericht als voedselbos, genaamd In ’t Holt. Tachtig tot negentig procent van het grondstuk is inmiddels ingericht. Het bos is omheind met een hek en bestaat uit meerdere lagen. Hoge en lage bomen, planten en struiken. Voordat er gekookt wordt in huize Heijs wordt er regelmatig een rondje door het bos gemaakt. Bijna het hele jaar door, 52 weken per jaar, kan er geoogst worden. Ongeveer 450 verschillende eetbare planten zijn er te vinden. Fruit komt onder andere van de appel, - en perenbomen en de pruimen, - en kersenbomen. De struiken leveren verschillende soorten bessen als rode, - en zwarte bessen en kruisbessen. Ook in noten is de keuze enorm; walnoten, kastanje, hazelnoten, pecannoten noem maar op. Daarnaast ook nog de diverse keukenkruiden als bonenkruid, peper en citroenmelisse. “Tijdens de eerste cursus die ik volgde, wilde ik vooral ook weten; ja, je kunt de producten afkomstig uit een voedselbos eten, maar is het ook lekker? En ja, dat is zo, vaak lopen we tussen het hoofdgerecht en het toetje nog eens het bos in. Verser kun je bijvoorbeeld de aardbeien niet bij je pudding krijgen. Het eten is gezonder, lekkerder en goedkoper. In vergelijken met het onderhouden van een moestuin heb je met een voedselbos een stuk minder werk.”
Natuur doet zijn werk
Alle componenten die met milieu te maken hebben worden erg goed aangepakt in het voedselbossysteem. Het bos functioneert op basis van het ecobalanssysteem. Bijen, vlinders en dergelijk eten mee. In een voedselbos doet de natuur zijn werk, het is natuur en landbouw in een. Er hoeft niet geschoffeld of gespit te worden. “Het enige wat ik moet doen is zorgen dat de braam de boel niet overwoekerd, oogsten en dingen weghalen die in de weg zitten. Met zware machines het bos inrijden is niet mogelijk. Het is belangrijk dat de bodem los blijft. Schimmels in de grond zijn een super belangrijke sleutel in het proces.”
Natuur en landbouw aan elkaar verbinden
Het bleef niet bij de basiscursus. Stijn volgde verschillende cursussen, hoe meer hij kwam te weten over voedselbossen, hoe enthousiaster hij werd. De addertjes onder het gras die hij in eerst instantie dacht tegen te komen heeft hij nooit gevonden. Tegenwoordig is hij fulltime bezig met voedselbossen. “Veel mensen in de maatschappij beseffen dat het zo niet langer kan om zo om te gaan met de aarde als we nu doen. Mijn doel is de natuur en de landbouw weer aan elkaar te verbinden. De boeren krijgen de schuld van veel problemen in de natuur, maar de meeste boeren houden juist van de natuur. Ik heb altijd gewerkt en deze sector en heb veel bekenden op dat gebied. Het is echter wel zo dat het landbouwsysteem van dit moment niet goed is. Met de voedselbosbouw wordt de natuur beschermd en daarnaast is er een goed verdienmodel voor de boeren. Mijn opgedane kennis wil ik graag overdragen door middel van het geven van workshops, lezingen en cursussen geven. Denk bijvoorbeeld aan workshops over meerjarige groenten. In de ontwerpcursussen begeleiden we de cursisten elke maand stapsgewijs door alles heen. Afgelopen jaar hebben we 32 mensen opgeleid. Daarnaast organiseer ik jaarlijks netwerkdagen. Het netwerk richt zich op belangstellenden voor voedselbossen en eigenaren, of mensen die eigenaar willen worden in een straal van ongeveer veertig kilometer rondom Overloon.”
Financieel aantrekkelijk
Het is duidelijk dat de hobby van Stijn is uitgeroeid tot een passie. “Het heeft me echt gegrepen. Natuur en landbouw met elkaar combineren, eerlijk en gezond voedsel eten, dat kan met voedselbossen. En, financieel is het aantrekkelijker dan de productie die landbouw biedt. Het leven bestaat uit drie fases: nemen-leven en geven. Ik ben nu in de fase dat ik iets wil geven aan de maatschappij, en dat lukt met het overdragen van mijn kennis en passie voor voedselbossen.”
www.intholtoverloon.nl
