Hospice de Cocon is gevestigd in een vrijstaand huis in de dorpskern van Sint Anthonis. Dit hospice biedt plaats aan vier terminale gasten. Voor wie de laatste levensfase thuis wil doorbrengen, staat VPTZ, vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg dag en nacht klaar. Maar liefst 75 vrijwilligers dragen VPTZ Thuis en de Cocon een warm hart toe. Topic ging in gesprek met Rein Jilesen uit Haps (73) vrijwilliger in de terminale thuiszorg en Daphne Manders (22) uit Langenboom vrijwilliger in Hospice de Cocon.
Tekst Wanda Laarakkers in Topic
Rein werkte jarenlang als onderwijzer. Na zijn pensionering wilde hij iets heel anders gaan doen. In 2013 besloot hij vrijwilliger te worden bij de VPTZ voor twee nachten per week. Dit avontuur startte met een cursus. Coördinator Miranda van den Broek: “Wie vrijwilliger wordt bij de VPTZ volgt altijd eerst een cursus omdat zij in de thuissituatie als enige vrijwilliger aan het werk zijn. Bij de Cocon is dit anders, vrijwilligers zijn hier met tweeën aan het werk. Je mag hier direct instappen en op een later tijdstip de cursus volgen.” “Dit is een van de beste cursussen die ik ooit gevolgd heb,” vertelt Rein, “op verschillende vlakken als communicatie, gevoelens, observatie raak je bekend met de terminale zorg. Ook praktische handelingen als tiltechnieken leer je. Daarnaast hebben we een crematorium en uitvaartcentrum bezocht, loop je een nacht stage in de Cocon en spreek je ervaren verpleegkundigen. Naast dat ik er veel van leerde is het fijn contact te krijgen met collega-vrijwilligers. Goed voorbereid ging ik aan de slag.”
Daphne wilde zich naast haar studie Social work in Nijmegen en werk in de gehandicaptenzorg ook graag inzetten als vrijwilligster. “Ik vroeg aan coördinator Miranda of ik niet te jong zou zijn. Leeftijd maakt niet uit, als je maar een warm hart hebt, was het antwoord. Tijdens het intakegesprek dat iedere vrijwilliger krijgt, werd ik warm ontvangen, het klikte goed. In december 2019 ging ik aan de slag voor gemiddeld vier uur per week.”
De VPTZ Thuis vrijwilligers, inzetbaar in de regio die loopt van Holthees tot Grave, weten dankzij een voorafgaande intake van de coördinatoren precies waar ze terecht komen. Hoe is de situatie? Is er een hoog/laagbed? Verblijft er familie in huis? Is er een sleutelkastje? De kracht van VPTZ is de snelheid waarmee gestart kan worden met zorg verlenen. Wanneer ‘s morgens een intakegesprek heeft plaatsgevonden, kan er diezelfde nacht van 23.00 tot 7.00 uur al een vrijwilliger aanwezig zijn. Ook waken de vrijwilligers in de thuissituatie overdag, zodat familie even iets voor zichzelf kan doen. De werkzaamheden in de thuissituatie zijn divers. Rein: “Je belangrijkste taak is; er zijn. Er zijn voor de terminale persoon, maar ook voor familieleden. Hierbij is het belangrijk je te blijven realiseren in het meest intieme moment van een gezin te komen. Bij een overlijden wordt dit nog intiemer. Wanneer ik voor het eerst bij iemand binnenstap, zorg ik tijdens de kennismaking dat het ijs snel gebroken is. Vervolgens regel ik enkele praktische zaken, zoals een rondleiding door het huis en het dossier lezen. Iedere vrijwilliger schrijft een verslagje van zijn dienst, deze wordt ook gelezen door de coördinatoren.”
Waar de VPTZ vrijwilligers dag en nacht in touw zijn, geldt dit voor de Cocon alleen overdag, van 7.00 tot 23.00 uur. Vrijwilligers werken in blokken van vier uur. Daphne: “Wanneer je aan vrijwilligerswerk in een hospice denkt, is dit misschien meteen aan de dood, maar het is veel meer dan dat. Niet iedereen ligt 24 uur op bed, onze gasten hebben een terminale indicatie tussen nul en drie maanden. Het zijn vaak kleine dingen die ik doe, als een praatje maken, gewoon even een arm om iemand heen slaan, voorlezen, een spelletje doen, handmassage geven, je voelt wel aan wat nodig is. Natuurlijk voer je ook gesprekken over hoe vervelend het allemaal is. Verdriet mag er zijn, je hoeft het niet mooier te maken dan het is. Mijn belangrijkste taak is zorgen dat de Cocon een tweede thuis is voor de gast én familie. Ook hen wordt een luisterend oor geboden.” Miranda: “Familie kan hier weer kind, partner zijn, ze mogen het mantelzorgen loslaten. We ontzorgen hen en bieden een zo thuis mogelijk. Omdat er twee vrijwilligers zijn bij vier gasten is er eigenlijk altijd tijd. Voor de zorgmomenten komt de thuiszorg en eigen huisartsen bezoeken de gasten, dus ja het is ook wel eens druk in huis, maar we proberen altijd de rust te bewaren.”
Ook in de thuissituatie is zorg voor familie belangrijk. Rein: “Eigenlijk kom je in hoofdzaak voor de partner of kinderen, zodat zij kunnen rusten. Voordat die gaan slapen heb je vaak mooie gesprekken. Ondanks het verdriet zijn er ook mooie momenten. Humor is hierbij erg welkom, dat breekt de zware lucht. Maar ook al zit je gezellig te praten met een familielid, het is ook jouw taak te zorgen dat deze aan rust toekomt, dus naar bed te sturen. Het bewaren van rust is belangrijk, vooral als iemand sterft. Mensen zijn dankbaar dat ze niet alleen zijn in zo’n situatie. En als er problemen zijn kun je altijd de thuiszorgmedewerkers inschakelen.”
Na een overlijden komen vrijwilligers bij elkaar voor een evaluatie, waar ook ruimte is om minder leuke dingen te bespreken. Rein: “Omdat we collega-vrijwilligers in de thuissituatie niet zien zijn er koffiemomenten georganiseerd. Deze zijn bedoeld om elkaar te leren kennen en ook situaties te bespreken. Je leert van elkaar.” Daphne: “Ook binnen de Cocon is er altijd een luisterend oor wanneer je die nodig hebt.”
“De grote gevarieerdheid aan situaties en mensen, en hoe je er in moet participeren maakt het werk leuk. Ieder laten we in zijn waarde en bieden een luisterend oor. Met als kernwoorden, ER ZIJN!” besluiten Rein en Daphne.
VPTZ Thuis en de Cocon zijn nog op zoek naar vrijwilligers, vooral voor de vrijwillige terminale zorg thuis. Of je nu 18 of 80 jaar bent, ieder die een warm hart heeft, een luisterend oor kan bieden en wat bagage mee kan dragen is welkom.
